مزیت بزرگ این روش نسبت به سایر تکنیک های تصویربرداری این است که اولتراسوند از هیچگونه تشعشع استفاده نمی کند. به همین دلیل، اولتراسوند بهترین روش برای مشاهده جنین در دوران بارداری است.

اولتراسوند چگونه به وجود آمد؟

واژه اولتراسوند (Ultra: فرا:sound_ صدا) به معنی فراصوت است. فراصوت به امواج صوتی گفته می‌شود که از دامنه شنوایی انسان بالاتر هستند. در سال ۱۸۷۶ میلادی، فرانسیس گالتون برای اولین بار پی به وجود امواج فراصوت برد و دستگاهی را به نام سونار ابداع کرد. از این دستگاه که امواج فراصوت تولید می‌کرد، در پیدا کردن مسیر کشتی‌ و زیر دریایی‌ها در زمان جنگ استفاده می‌شد. سونار بعدها به علم پزشکی هم وارد و به یک وسیله برای تشخیص قسمت های درونی بدن انسان تبدیل شد.

دلیل اهمیت استفاده از اولتراسوند چیست؟

اولتراسوند در مقایسه با سایر روش‌های تصویربرداری پزشکی، محبوب ترین است. این محبوبیت به دلیل ایمنی بالا، عدم استفاده از اشعه‌ ایکس، حمل و نقل آسان و هزینه پایین است. ارائه تصویری که اولتراسوند در غربالگری های مهم دوران بارداری به صورت آنلاین و در لحظه می دهد، دلیلی بر ایده آل بودن آن به ویژه برای مادران باردار و جنین است.

اولتراسوند چیست؟

اولتراسوند از یک مبدل کوچک، برای ارسال امواج صوتی با فرکانس بالا به درون بدن استفاده می کند. صداها پس از برخورد با اجزای داخلی و ایجاد ارتعاش، به مبدل باز می گردند و مبدل این ارتعاشات را به رایانه می فرستد. رایانه امواج را دریافت و ذخیره کرده و در نهایت و در کسری از ثانیه به یک تصویر قابل تشخیص و واضح، تبدیل کند.

انواع اولتراسوند مورد استفاده در بارداری

در طول سال‌ها، فناوری اولتراسوند بهبود قابل توجهی را تجربه کرده است که در نتیجه؛ کیفیت تصویر بسیار بالا رفته، دستگاه‌های سونوگرافی کوچک‌تر شده و روش‌های کارآمدتری به وجود آمده اند. سونوگرافی پیشرفته شامل سونوگرافی های سه بعدی و چهار بعدی است که تصاویر دقیق تری را ارائه می دهد.

اولتراسوند سه بعدی

روش کار اولتراسوند سه بعدی به این شکل است که از چندین تصویر دو بعدی و از زوایای مختلف استفاده می کند. اولتراسوند با ترکیب این تصاویر، تصویری سه بعدی از جنین را ارائه می دهد. این فناوری به ما کمک می‌کند که شکل بینی، دهان، گونه ها و چشم های کودک خود را ببینیم.

اولتراسوند چهاربعدی

تصاویر چهاربعدی اولتراسوند، جزئیات قابل توجهی را از جنین در اختیار ما قرار می‌دهند. همراه با این جزئیات، تحرک جنین و حرکت اندام هایش به شکل ملموسی قابل دیدن هستند.

اولتراسوند می‌تواند یادگاری با ارزشی از نوزاد، در حال لبخند زدن یا خمیازه کشیدن در رحم؛ برای والدین مشتاق ایجاد کند. این تصاویر همچنین می توانند به پزشک در تشخیص اختلالاتی مانند نقص قلبی، شکاف لب و ناهنجاری های اسکلتی یا عصبی کمک کنند.

تشخیص انواع ناهنجاری های جنین با اولتراسوند

در حال حاضر بین 60 تا 100 درصد مادران باردار، اولتراسوند را در دوران بارداری انجام می دهند. این مادران، غربالگری با این روش را سونوگرافی واجب بارداری می دانند که از نظر ارزیابی دقیق سن حاملگی، تایید زنده بودن جنین، تشخیص حاملگی های چند قلو، تشخیص عقب ماندگی رشد داخل رحمی و ناهنجاری های جنینی پذیرفته شده و مورد اعتماد است.

با کمک تشخیص اولتراسوند، می توان خطرات و ناهنجاری‌هایی که جنین را تهدید می‌کند، در مراحل اولیه شناسایی کرده و پیشگیری های لازم پزشکی را نشان داد. پیش بینی و برنامه ریزی برای زایمان زودتر از موعد، آمادگی برای درمان نوزاد پس از تولد و حتی درمان فرزند در رحم مادر، نمونه ای از کمک‌هایی است که اولتراسوند به ما عرضه می‌کند.

چرا اولتراسوند اینقدر مهم است؟

یک بررسی جهانی نشان داده است که ناهنجاری‌های جنینی حدود 8 درصد از جمعیت جهان را تحت تأثیر خود قرار می دهد. این مشکل به این دلیل است که بیشتر این ناهنجاری‌های جنینی معمولاً پیش از تولد تشخیص داده نشده اند. تشخیص قبل از تولد و در زمان جنینی، از طریق تصویربرداری اولتراسوند نشان می دهد که این روش تا چه اندازه مهم و حیاتی است.

نقش کلیدی اولتراسوند در تشخیص اختلالات و ناهنجاری های جنین

نقایص مادرزادی علت اصلی مرگ و میر نوزادان هستند و به اسم «قاتل خاموش» شناخته می‌شوند. علل نقایص مادرزادی، پیچیده است و طیف وسیعی از عوامل را در بر می گیرد که به علل ژنتیکی و محیطی تقسیم می شوند. عوامل ژنتیکی به طور مستقیم یا غیرمستقیم بیش از 80 درصد از اختلالات جنینی را تشکیل می دهند.

در اینجاست که اولتراسوند نقش کلیدی خود را نشان می‌دهد، به ویژه نوع مدرن و امروزینش که یک مرجع جامع و تمام رنگی و قابل اعتماد برای غربالگری های دوران بارداری است. بنابراین با پیشرفت های اخیر در استفاده از اولتراسوند، به مادران باردار توصیه می شود که به خصوص در اوایل دوران بارداری؛ آن را جدی بگیرند.

سونوگرافی سه ماهه اول تشخیص ناهنجاری‌های جنین، یک راهنمای معتبر و منظم برای مادران باردار و خانواده‌هاست. نقش سونوگرافی سه ماهه اول در ارزیابی خطر و تشخیص زودهنگام ناهنجاری های جنینی، بسیار ویژه و مهم است. تصاویر با کیفیت بالایی که اولتراسوند ارائه می‌دهد؛ همراه با جزئیات دقیق و نموداری، آن را به یک منبع عالی برای پزشکان تبدیل می کند.

اهمیت اولتراسوند در طول بارداری

اولتراسوند ممکن است در مراحل مختلف بارداری کاربرد داشته باشد.

• سه ماهه اول بارداری: اولتراسوند که در سه ماه اول بارداری انجام می شود، جهت تأیید تعداد جنین، محاسبه سن حاملگی، تاریخ زایمان و اطمینان از این است که جنین در داخل رحم رشد می‌کند؛ تا به عنوان مثال به جای رحم در داخل لوله فالوپ قرار نگرفته باشد.
• سه ماهه دوم بارداری: اولتراسوند، بین هفته های هجده تا بیستم بارداری؛ برای بررسی رشد ساختارهای جنین مانند ستون فقرات، اندام‌ها، مغز و اندام‌های داخلی و اندازه و محل جفت، مناسب است. در این بازه زمانی همچنین می‌توان جنسیت نوزاد را هم تعیین کرد.
• سه ماهه سوم بارداری: برای اطمینان از اینکه آیا کودک با سرعت طبیعی به رشد خود ادامه می‌دهد، به دلیل بررسی محل جفت به منظور عدم مسدود کردن احتمالی دهانه رحم؛ اولتراسوند در سه ماهه سوم بارداری صورت می‌گیرد.

اولویت، تشخیص سلامتی است.

متوجه شدیم که اولتراسوند یک روش ایمن، بدون درد و غیر تهاجمی است. بنابراین بسیاری از والدین، اولتراسوند را فرصتی برای دیدن فرزند متولد نشده خود و شاید کشف جنسیت می‌دانند. همه این‌ها خوب است اما باید به خاطر داشته باشیم که اولتراسوند یک روش تشخیصی است و اولویت آن تعیین سلامتی جنین است. در مواردی امکان دارد نشان دهد که جنین یک ناهنجاری دارد که در این صورت باز هم نباید دست و پایمان را گم کنیم و ناامید شویم، چرا که برای تأیید تشخیص اولتراسوند به آزمایش‌های بیشتری نیاز است.